De inkomsten algemene uitkering uit het gemeentefonds zijn voor de primaire begroting 2022 bepaald aan de hand van de informatie uit de meicirculaire 2021 en de samenstelling van de gemeente zoals die verwacht werd per 1 januari 2022. Weergegeven in gemeente specifieke maatstaven bepaalt de samenstelling van de gemeente de hoogte van de inkomsten uit het gemeentefonds. Dit in combinatie met de mutaties in het gemeentefonds zelf; het macrobedrag dat via de algemene uitkering wordt uitgekeerd. Het aantal maatstaven waarmee de uitkering per gemeente bepaald wordt, bedraagt ruim 60 stuks. Vijf van deze maatstaven bepalen gezamenlijk al meer dan de helft van de totale uitkering. Bij het bepalen van de inkomsten algemene uitkering in de primaire begroting 2022 werd bij deze vijf maatstaven uitgegaan van de volgende aantallen:

De inkomsten algemene uitkering van primaire begroting tot realisatie 2022:

De bijstellingen zijn mede gebaseerd op informatie uit de september- en decembercirculaire 2021, de meicirculaire 2022 en de actualisaties van de maatstafhoeveelheden. Een grotere invloed op de afwijkende realisatie ten opzichte van de primaire raming hadden de taken die door het Rijk aan de gemeente zijn overgedragen. Van sommige hingen deze al een tijdje in de lucht zoals de middelen die in het kader van de Omgevingswet en het Klimaatakkoord zijn overgeheveld. Daarnaast zijn er ook nieuwe thema's waarmee zowel de uitvoering als de middelen aan de gemeente zijn overgedragen: de energietoeslag en de versterking van de gemeentelijke dienstverlening als uitkomst van het parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag.

Op hoofdlijnen kunnen de mutaties als volgt worden gepresenteerd:

Toelichting op de grootste bijstellingen

Bij elke circulaire is de gemeenteraad geïnformeerd over de uitkomsten. De grootste mutaties worden nog kort toegelicht.

De grootste wijziging ten opzichte van de primaire begroting 2022 komt voort uit de wijziging van het accres. In de septembercirculaire 2021, de tussentijdse maartbrief 2022 en bij de meicirculaire 2022 vond telkens een forse bijstelling van het accres plaats. 2022 Is het eerste jaar sinds de coronapandemie waarin het accres weer is bijgesteld hetgeen in de inkomsten is verwerkt. De maartbrief gaf tussentijds een vertaling naar het gemeentefonds van de gevolgen en van het regeerakkoord Rutte IV.

De extra inkomsten voor de uitkering van de energietoeslag waren niet voorzien. Deze zijn gedurende 2022 ontvangen en bijna volledig uitgekeerd. Een klein restant wordt overgenomen naar 2023 om alsnog uitgekeerd te kunnen worden.

Net als in 2021 is in 2022 de toename van de korting op het gemeentefonds voor opschalingsvoordelen vanwege door het Rijk opgelegde gemeentelijke herindeling geschrapt. Dit had een toename van de inkomsten algemene uitkering als gevolg.

Van het deel van het btw compensatiefonds waarvan de fondsbeheerder verwacht dat dit niet uitgekeerd hoeft te worden, vloeit een bedrag terug naar de gemeenten. Hiervan is in de septembercirculaire 2022 een voorschot verstrekt.

Een aantal mutaties uit de diverse circulaires zijn in eerste instantie als stelpost in de begroting gereserveerd in afwachting van een bestedingsvoorstel.

Overige ontwikkelingen

Belangrijke maatstaven bij de verdeling van het gemeentefonds zijn maatstaven als aantal inwoners, aantal jongeren (inwoners jonger dan 18 jaar) en het aantal inwoners van 65 jaar en ouder. Het aantal inwoners in onze gemeente neemt nog jaarlijks toe, maar in de maatstaven jongeren en ouderen zijn afwijkende ontwikkelingen die van invloed zijn op de inkomsten voor onze gemeente.

Terwijl de gemeente in omvang toeneemt neemt het aantal jongeren licht af. Het aantal oudere inwoners neemt toe met inmiddels een aandeel van 16% van het totaal aantal inwoners (13% in 2013). Met name het gewicht (= het bedrag) per eenheid van de maatstaf jongeren telt zwaarder mee bij het bepalen van de inkomsten algemene uitkering uit het gemeentefonds dan dat van de maatstaven voor ouderen.

Afrekeningen oude jaren

Bij de najaarsnota werd rekening gehouden met positieve afrekeningen over oude jaren voor een totaal van € 71.000. Uiteindelijk is er € 29.000 minder afgerekend (nadeel). Afrekeningen op maatstaven waarvan het Rijk altijd laat komt met de definitieve aantallen zijn hiervan de oorzaak, zoals bijvoorbeeld de belastingcapaciteit. Ook zorgt de vaststelling van het volume van het gemeentefonds over oude jaren voor nabetalingen.