Het programma Ruimte en wonen bestaat uit drie onderdelen:

1. Ruimtelijke ordening;

2. Wonen en bouwen;

3. Grondexploitaties, met uitzondering van bedrijventerreinen.

Met de uitwerking van deze onderdelen dragen we bij aan het behoud en de ontwikkeling van een herkenbare en aantrekkelijke gemeente voor inwoners, ondernemers en bezoekers. Inwoners kunnen hier (blijven) wonen in een fijne woonomgeving, ondernemers kunnen hun bedrijf uitoefenen en bezoekers komen graag in Pijnacker-Nootdorp.

Voor zowel nieuwe als onze huidige inwoners willen we een aantrekkelijke gemeente zijn. We streven ernaar dat onze huidige inwoners een lokale wooncarrière kunnen doorlopen en dat woningzoekenden graag in Pijnacker-Nootdorp kunnen en willen wonen. In de huidige gespannen woningmarkt is dat geen eenvoudige opgave. Ter uitvoering van de Omgevingsvisie Pijnacker-Nootdorp 2050, de Woonvisie Pijnacker-Nootdorp 2020-2030, de Woonzorgvisie Pijnacker-Nootdorp 2023-2030 en het Raadsakkoord op hoofdlijnen 2022-2026 werken we aan voldoende woningen in alle prijsklassen en voor alle doelgroepen in een aantrekkelijke woonomgeving.

Ruimte en wonen in de regio

Onze gemeente werkt aan een sterke positie in de regio. Dat doen we vanuit onze eigen visie en kwaliteiten. Ten opzichte van de regio beschikken wij over onderscheidende kwaliteiten in de vorm van ons woonmilieu, ons groene buitengebied en de glastuinbouw. Onze inzet in de regio is het behouden en versterken van deze kwaliteiten. Met dit programma leveren wij een bijdrage aan de agglomeratiekracht en het vestigingsklimaat. Pijnacker-Nootdorp is een landelijke, groene gemeente in verbinding met de grote steden om ons heen. Een gemeente met kwaliteiten en (woon)milieus die in de stad niet te vinden zijn. Die zijn van waarde voor alle inwoners van de regio.

De in 2021 vastgestelde Omgevingsvisie laat, onder andere, zien dat onze gemeente tot 2050 in een rustig tempo nog maximaal 4000 woningen wil bouwen. Daarmee levert Pijnacker-Nootdorp een bijdrage aan de groei van de woningvoorraad in Nederland en meer in het bijzonder in de regio Haaglanden. De plannen van de ons omringende gemeenten voor woningbouw, infrastructuur en bedrijventerreinen, hebben directe en indirecte gevolgen voor de toekomst van onze gemeente. Ook het rijk heeft, mede vanwege de grote opgaven waar we voor staan, het afgelopen jaar steeds duidelijker positie genomen in de ruimtelijke ordening. Concrete voorbeelden daarvan zijn de regionale woondeals, Wet regie op de volkshuisvesting, herziening van de Huisvestingswet en het programma water en bodem sturend. Ook werkt het rijk aan nieuwe wet- en regelgeving. Door onze positie in de regio te versterken en alert te zijn op ontwikkelingen op landelijk, provinciaal en regionaal niveau, willen we de kansen die hierdoor ontstaan benutten en eventuele bedreigingen tijdig signaleren en beïnvloeden.

Kenmerken en waardering van drie kernen met een hoge woonkwaliteit

We willen dat Pijnacker-Nootdorp een herkenbare en aantrekkelijke gemeente blijft, die haar inwoners in drie woonkernen een hoge woonkwaliteit biedt. Onze inwoners waarderen hun woonomgeving. Dit willen we zo houden en waar mogelijk verbeteren. In onze gemeente woon je in een groene omgeving en in kernen die elk een eigen karakter hebben. Onze Omgevingsvisie vormt de stip op de horizon, zo is ook in het Raadsakkoord op hoofdlijnen 2022-2026 bevestigd. Ondanks opgaven als woningbouw, energietransitie, klimaatadaptatie en mobiliteitstransitie wil en kan Pijnacker-Nootdorp haar eigen karakter behouden. Dat is terug te zien in de gebiedsprofielen voor bijvoorbeeld de rustige woonwijk, de dorpse woonwijk en de linten, maar ook in de ontwikkelingslijnen. De Omgevingsvisie bouwt voort op de karakteristieke kenmerken van de drie kernen en benoemt hoe deze kwaliteiten behouden en versterkt kunnen worden.

Er zijn verschillende factoren die maken dat toekomstige inwoners zich in Pijnacker-Nootdorp kunnen en willen vestigen en dat onze huidige inwoners hier kunnen en willen blijven wonen. De eerste factor is de ruimtelijke kwaliteit. Zowel nieuwe als bestaande inwoners willen graag wonen in een omgeving met een hoge woonkwaliteit. De in 2023 uitgevoerde leefbaarheidsmonitor laat zien dat het gemiddelde rapportcijfer voor de kwaliteit van de woningen is verbeterd. Voor alle wijken geldt dat de aspecten in de fysieke woonomgeving vergelijkbaar worden beoordeeld als in 2021. Het participatietraject rondom de Omgevingsvisie heeft laten zien dat de inwoners het fijn vinden dat het groen en rustig is in onze gemeente. De tweede factor die bepaalt of iemand in Pijnacker-Nootdorp wil komen wonen of wil blijven wonen is de beschikbaarheid van een passende woning. Hieronder vindt u terug wat we in 2023 hebben gedaan en welke resultaten dat heeft gehad voor het beoogde effect.

Ruimtelijke kwaliteit

De bestemmingsplannen (vanaf 1 januari 2024 het omgevingsplan) geven de kaders voor de ontwikkelingsmogelijkheden en daarmee ook het behoud en de ontwikkeling van de ruimtelijke kwaliteit. In 2023 zijn er overeenkomstig de jaarplanning bestemmingsplannen, diverse bestemmingsplannen aan de raad aangeboden in de vorm van voorontwerpen, ontwerpen en vast te stellen bestemmingsplannen. Concrete voorbeelden zijn de bestemmingsplannen voor ruimte voor ruimte-ontwikkelingen in het buitengebied van Pijnacker, het bestemmingsplan voor het kruispunt Katwijkerlaan-Vlielandseweg-Nieuwkoopseweg en het Verzamelplan.

Een aantrekkelijke woonomgeving met een hoge ruimtelijke kwaliteit realiseren we als gemeente niet alleen, maar samen met inwoners en ondernemers. We nodigen hen meer en meer actief uit om mee te denken aan het begin van het proces, mede ter voorbereiding op de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Daarbij gaat het niet alleen om bestemmingsplannen, maar om het betrekken van de samenleving bij (ruimtelijke) ontwikkelingen in het algemeen. In 2023 is het Participatiebeleid door de raad vastgesteld en in werking getreden. Inmiddels zijn de eerste participatietrajecten overeenkomstig dit beleid in voorbereiding.

In 2021 is de Omgevingsvisie met bijbehorend planMER vastgesteld. Hierin heeft de gemeenteraad de visie op de fysieke leefomgeving voor de lange termijn, tot 2050, vastgelegd. In 2022 is gestart met de uitvoering van deze Omgevingsvisie, bijvoorbeeld in de vorm van omgevingsprogramma’s. Het eerste omgevingsprogramma voor bedrijventerrein De Boezem is vastgesteld (zie programma 2). Het omgevingsprogramma Groen in en om de kernen is in ontwikkeling (zie programma 4). Daarnaast is in 2023 gestart met de kaderstellende notities voor de omgevingsprogramma’s Ruimtelijke Kwaliteit en Vitale Glastuinbouwgebieden.

Na vele malen uitstel is op 1 januari 2024 de Omgevingswet in werking getreden. De wet betekent grote veranderingen voor inwoners, ondernemers en bestuur. De voorbereidende werkzaamheden kunnen nu in de praktijk worden getest en op basis van ervaring passen we aan waar nodig en wenselijk.

Lokale wooncarrière

Met de vaststelling van de Omgevingsvisie, is er voor het lange termijn perspectief, voor een constante groei van het aantal woningen gekozen. Onze inzet is erop gericht dat we voldoende woningen beschikbaar hebben voor alle doelgroepen en in alle prijsklassen. De aanhoudende krapte op de woningmarkt maakt dat deze ambitie niet gemakkelijk te realiseren is. Zo blijft de wachttijd voor een sociale huurwoning in Pijnacker-Nootdorp significant hoger dan voor een sociale huurwoning in de regio Haaglanden. In 2020 heeft de raad een brede Woonvisie vastgesteld en in 2023 is de Woonzorgvisie vastgesteld. Op basis hiervan werken we nu aan, onder andere, het vergroten van de beschikbaarheid van passende woningen. Dat doen we niet alleen, maar samen met ontwikkelaars, woningcorporaties en zorgpartijen.

De behoefte aan woningen hangt samen met de demografische druk (zie grafiek 1.1, bron: waarstaatjegemeente.nl, 29 januari 2024), die bestaat uit de verhouding tussen de som van het aantal personen van 0-20 jaar en 65 jaar of ouder enerzijds en de personen in de ‘productieve leeftijdsgroep’ van 20-64 jaar anderzijds. Landelijk neemt de demografische druk toe door de combinatie van vergrijzing en een afnemend aantal geboortes. In Pijnacker-Nootdorp doet deze trend zich ook voor, maar minder sterk dan het landelijk gemiddelde.

Zichtbaar is dat in Pijnacker-Nootdorp op dit moment de groene druk (0-15 jaar) relatief hoog is ten opzichte van het landelijk gemiddelde en de grijze druk (65 jaar en ouder) relatief laag. Daarbij merken we op dat de groene druk afneemt en de grijze druk stijgt. De ontwikkelingen in de groene en grijze druk hebben mede geleid tot het benoemen van doelgroepen waarvoor woningen moeten worden gebouwd. De aankomende vergrijzing van de lokale bevolking vraagt niet alleen inzet vanuit het sociaal domein. Ook in het ruimtelijk domein bereiden we ons voor op de veranderende vraag. Zo is in 2023 de Woonzorgvisie Pijnacker-Nootdorp vastgesteld. Dit is een aanvulling op de Woonvisie Pijnacker-Nootdorp 2020-2030.

In 2023 zijn prestatieafspraken gemaakt met verschillende woningcorporaties die in onze gemeente actief zijn.

Het in 2021 door acht van de negen Haaglandengemeenten ondertekende Tussenakkoord Nieuwe Woningmarktafspraken Haaglanden heeft in 2023 (nog) niet geleid tot een definitief akkoord. Wel is het Tussenakkoord de basis voor de regionale realisatieagenda waar in 2023 aan is gewerkt. Deze regionale realisatieagenda laat zien hoeveel woningen in Haaglanden worden gebouwd en op welke manier deze bijdragen aan de ambitie van de minister van Volkshuisvesting en ruimtelijke ordening. De minister wil het aanbod aan sociale huurwoningen en betaalbare woningen namelijk vergroten. Onze inzet voor deze woondeal is, in lijn met de Woonvisie en Omgevingsvisie. Voor Pijnacker- Nootdorp betekent een en ander dat we in de periode tussen 2019 en 2030 2.070 woningen gaan bijbouwen en het aantal sociale huurwoningen met 840 woningen vergroten. Dit doen we door nieuwbouw toe te voegen en de woningen van Habion te behouden voor de sociale woningvoorraad. De regionale realisatieagenda Haaglanden is begin 2023 getekend.

Woningbouw helpt mee aan meer evenwicht op de woningmarkt. Er wordt hard gewerkt om de geplande projecten te realiseren. Daarbij zijn er projecten die al bijna klaar zijn (zoals Keijzershof en Ackerswoude) en projecten die net gestart zijn (zoals Tuindershof) of nog moeten gaan starten (zoals De Scheg en Centrumlijn). Onze woningvoorraad groeit, zoals ook te zien is in tabel 1.2 (bron: waarstaatjegemeente.nl, 29 januari 2024)

De realisatie van Park van Buijsen (Keijzershof) is bijna klaar. De laatste woningen, 23 appartementen in de Juffer, zijn in 2023 in de verkoop gegaan. De bouw start in het eerste kwartaal van 2024. Er worden ook woningen gebouwd op locaties in de bestaande woonkernen. Een goed voorbeeld daarvan zijn de woningen die in het Hart van Nootdorp worden gerealiseerd. Naar verwachting start de bouw van de eerste 63 woningen daar in het laatste kwartaal van 2024. In het Tuindershof zijn de woningen aan de oostzijde opgeleverd in 2023 en worden in de eerste helft van 2024 de laatste woningen aan de zuidzijde opgeleverd. Ook in 2024 gaat de ontwikkeling van deze wijk door. In 2023 is verder gegaan met de gestart met de bouw van woningen in de Scheg (Kiem).