Het programma Ruimte en wonen bestaat uit drie onderdelen:

1. Ruimtelijke ordening;

2. Wonen en bouwen;

3. Grondexploitaties, met uitzondering van bedrijventerreinen.

Met de uitwerking van deze onderdelen dragen we bij aan het behoud en de ontwikkeling van een herkenbare en aantrekkelijke gemeente voor inwoners, ondernemers en bezoekers. Inwoners kunnen hier (blijven) wonen in een fijne woonomgeving, ondernemers kunnen hun bedrijf uitoefenen en bezoekers komen graag in Pijnacker-Nootdorp.

Voor zowel nieuwe als onze huidige inwoners willen we een aantrekkelijke gemeente zijn. We streven ernaar dat onze huidige inwoners een lokale wooncarrière kunnen doorlopen en dat woningzoekenden graag in Pijnacker-Nootdorp kunnen en willen wonen. In de huidige gespannen woningmarkt is dat geen eenvoudige opgave. Ter uitvoering van de Omgevingsvisie Pijnacker-Nootdorp 2050, de Woonvisie Pijnacker-Nootdorp 2020-2030, de Woonzorgvisie Pijnacker-Nootdorp 2023-2030 en het Raadsakkoord op hoofdlijnen 2022-2026 werken we aan voldoende woningen in alle prijsklassen en voor alle doelgroepen in een aantrekkelijke woonomgeving.

Ruimte en wonen in de regio

Onze gemeente werkt aan een sterke positie in de regio. Dat doen we vanuit onze eigen visie en kwaliteiten. Ten opzichte van de regio beschikken wij over onderscheidende kwaliteiten in de vorm van ons woonmilieu, ons groene buitengebied en de glastuinbouw. Onze inzet in de regio is het behouden en versterken van deze kwaliteiten. Met dit programma leveren wij een bijdrage aan de agglomeratiekracht en het vestigingsklimaat. Pijnacker-Nootdorp is een landelijke, groene gemeente in verbinding met de grote steden om ons heen. Een gemeente met kwaliteiten en (woon)milieus die in de stad niet te vinden zijn. Die zijn van waarde voor alle inwoners van de regio.

De in 2021 vastgestelde Omgevingsvisie laat, onder andere, zien dat onze gemeente tot 2050 in een rustig tempo nog maximaal 4000 woningen wil bouwen. Daarmee levert Pijnacker-Nootdorp een bijdrage aan de groei van de woningvoorraad in Nederland en meer in het bijzonder in de regio Haaglanden. De plannen van de ons omringende gemeenten voor woningbouw, infrastructuur en bedrijventerreinen, hebben directe en indirecte gevolgen voor de toekomst van onze gemeente. Ook het rijk heeft, mede vanwege de grote opgaven waar we voor staan, het afgelopen jaar steeds duidelijker positie genomen in de ruimtelijke ordening. Concrete voorbeelden daarvan zijn de regionale woondeals en daarbij behorende versnellingstafels, de Wet versterking regie op de volkshuisvesting, herziening van de Huisvestingswet en de herziening van nationale omgevingsvisie. Ook werkt het rijk aan nieuwe wet- en regelgeving. Door onze positie in de regio te versterken en alert te zijn op ontwikkelingen op landelijk, provinciaal en regionaal niveau, willen we de kansen die hierdoor ontstaan benutten en eventuele bedreigingen tijdig signaleren en beïnvloeden.

Kenmerken en waardering van drie kernen met een hoge woonkwaliteit

We willen dat Pijnacker-Nootdorp een herkenbare en aantrekkelijke gemeente blijft, die haar inwoners in drie woonkernen een hoge woonkwaliteit biedt. Onze inwoners waarderen hun woonomgeving. Dit willen we zo houden en waar mogelijk verbeteren. In onze gemeente woon je in een groene omgeving en in kernen die elk een eigen karakter hebben. Onze Omgevingsvisie vormt de stip op de horizon, zo is ook in het Raadsakkoord op hoofdlijnen 2022-2026 bevestigd. Ondanks opgaven als woningbouw, energietransitie, klimaatadaptatie en mobiliteitstransitie wil en kan Pijnacker-Nootdorp haar eigen karakter behouden. Dat is terug te zien in de gebiedsprofielen voor bijvoorbeeld de rustige woonwijk, de dorpse woonwijk en de linten, maar ook in de ontwikkelingslijnen. De Omgevingsvisie bouwt voort op de karakteristieke kenmerken van de drie kernen en benoemt hoe deze kwaliteiten behouden en versterkt kunnen worden.

Er zijn verschillende factoren die maken dat toekomstige inwoners zich in Pijnacker-Nootdorp kunnen en willen vestigen en dat onze huidige inwoners hier kunnen en willen blijven wonen. De eerste factor is de ruimtelijke kwaliteit. Zowel nieuwe als bestaande inwoners willen graag wonen in een omgeving met een hoge woonkwaliteit. Elke twee jaar wordt een leefbaarheidsmonitor uitgevoerd. De in 2023 uitgevoerde leefbaarheidsmonitor laat zien dat het gemiddelde rapportcijfer voor de kwaliteit van de woningen is verbeterd. In 2025 komt er een nieuwe leefbaarheidsmonitor. De tweede factor die bepaalt of iemand in Pijnacker-Nootdorp wil komen wonen of wil blijven wonen is de beschikbaarheid van een passende woning. Hieronder vindt u terug wat we in 2024 hebben gedaan en welke resultaten dat heeft gehad voor het beoogde effect.

Ruimtelijke kwaliteit

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. De wet betekent grote veranderingen voor inwoners, ondernemers en bestuur. De voorbereidende werkzaamheden worden nu in de praktijk gebracht en op basis van ervaringen passen we aan waar nodig en wenselijk. In de paragraaf Ruimtelijk Domein vindt u de vervolgmeting op de aspecten organisatie, instrumenten, omgeving, financiën en de rol van de raad overeenkomstig de aanbevelingen van de rekenkamercommissie. Sinds 1 januari 2024 vormen alle bestemmingsplannen samen het omgevingsplan. Daarin staat hoe gronden en gebouwen gebruikt mogen worden en wat er gebouwd mag worden. In 2024 is er nog een aantal bestemmingsplannen vastgesteld op basis van de Wet ruimtelijke ordening. Concrete voorbeeld daarvan is de vaststelling van het Verzamelplan 2023-2024. Ook zijn in 2024 de eerste voorstellen volgens de nieuwe Omgevingswet aangeboden. In september 2024 heeft de gemeenteraad het ontwerp omgevingsplan Tolhek besproken en dit vervolgens vrijgegeven voor zienswijzen. Wanneer een aanvraag omgevingsvergunning in strijd is met het omgevingsplan en er is sprake van een gewenste ontwikkeling, dan kan (soms) met een buitenplanse omgevingsactiviteit (BOPA) medewerking worden verleend. In de Nota sturing fysieke leefomgeving staat (onder andere) dat de gemeenteraad in bepaalde categorieën gebruik wil maken van het adviesrecht. In 2024 is de eerste vraag om advies door het college aan de gemeenteraad voorgelegd. De gemeenteraad heeft hier in januari 2025 een besluit over genomen.

In maart 2024 heeft de gemeenteraad de kaderstellende notitie voor het omgevingsprogramma Ruimtelijke Kwaliteit vastgesteld. Daarmee heeft de raad onder andere de inhoudelijke doelen, de reikwijdte en te zetten stappen (inclusief de participatie) om te komen tot een omgevingsprogramma vastgelegd. Met dit omgevingsprogramma willen we de ruimtelijke kwaliteit van Pijnacker-Nootdorp behouden en versterken. Het doel is om ontwikkelingen en activiteiten te laten aansluiten bij de kwaliteit van de omgeving en deze te verrijken. De kenmerken van het gebied staan daarbij centraal. In 2025 werken we verder aan dit omgevingsprogramma.

Een aantrekkelijke woonomgeving met een hoge ruimtelijke kwaliteit realiseren we als gemeente niet alleen, maar samen met inwoners en ondernemers. We nodigen hen meer en meer actief uit om mee te denken aan het begin van het proces, mede ter voorbereiding op de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Daarbij gaat het niet alleen om het omgevingsplan of een omgevingsprogramma, maar om het betrekken van de samenleving bij (ruimtelijke) ontwikkelingen in het algemeen. In 2023 is het Participatiebeleid door de raad vastgesteld en in werking getreden. De eerste participatietrajecten overeenkomstig dit beleid zijn in 2024 uitgevoerd en ook in 2025 blijven we werken volgens dit beleid.

In 2021 is de Omgevingsvisie met bijbehorend planMER vastgesteld. Hierin heeft de gemeenteraad de visie op de fysieke leefomgeving voor de lange termijn, tot 2050, vastgelegd. In 2022 is gestart met de uitvoering van deze Omgevingsvisie, bijvoorbeeld in de vorm van omgevingsprogramma’s. Het eerste omgevingsprogramma voor bedrijventerrein De Boezem is vastgesteld (zie programma 2). Het omgevingsprogramma Groen in en om de kernen is in ontwikkeling (zie programma 4). Daarnaast zijn in 2024 de omgevingsprogramma Ruimtelijke Kwaliteit, Vitale Glastuinbouwgebieden en Aantrekkelijk Economisch Vestigingklimaat gestart. De kaderstellende notities daarvoor zijn respectievelijk in maart, mei en oktober 2024 vastgesteld. In 2025 worden de ontwerpen van deze omgevingsprogramma’s ter informatie aan de raad aangeboden.

Lokale wooncarrière

Met de vaststelling van de Omgevingsvisie, is er voor het lange termijn perspectief, voor een constante groei van het aantal woningen gekozen. Onze inzet is erop gericht dat we voldoende woningen beschikbaar hebben voor alle doelgroepen en in alle prijsklassen. De aanhoudende krapte op de woningmarkt maakt dat deze ambitie niet gemakkelijk te realiseren is. Zo blijft de wachttijd voor een sociale huurwoning in Pijnacker-Nootdorp significant hoger dan voor een sociale huurwoning in de regio Haaglanden. In 2020 heeft de raad een brede Woonvisie vastgesteld en in 2023 is de Woonzorgvisie vastgesteld. Op basis hiervan werken we nu aan, onder andere, het vergroten van de beschikbaarheid van passende woningen. Dat doen we niet alleen, maar samen met ontwikkelaars, woningcorporaties en zorgpartijen.

De behoefte aan woningen hangt samen met de demografische druk (zie grafiek 1.1, bron: waarstaatjegemeente.nl, 27 januari 2025), die bestaat uit de verhouding tussen de som van het aantal personen van 0-20 jaar en 65 jaar of ouder enerzijds en de personen in de ‘productieve leeftijdsgroep’ van 20-64 jaar anderzijds. Landelijk neemt de demografische druk toe door de combinatie van vergrijzing en een afnemend aantal geboortes. In Pijnacker-Nootdorp doet deze trend zich ook voor, maar minder sterk dan het landelijk gemiddelde

Zichtbaar is dat in Pijnacker-Nootdorp op dit moment de groene druk (0-15 jaar) relatief hoog is ten opzichte van het landelijk gemiddelde en de grijze druk (65 jaar en ouder) relatief laag. Daarbij merken we op dat de groene druk afneemt en de grijze druk stijgt. De ontwikkelingen in de groene en grijze druk hebben mede geleid tot het benoemen van doelgroepen waarvoor woningen moeten worden gebouwd. De aankomende vergrijzing van de lokale bevolking vraagt niet alleen inzet vanuit het sociaal domein. Ook in het ruimtelijk domein bereiden we ons voor op de veranderende vraag. Zo is in 2023 de Woonzorgvisie Pijnacker-Nootdorp vastgesteld. Dit is een aanvulling op de Woonvisie Pijnacker-Nootdorp 2020-2030 en nemen we deel aan het opstellen van de regionale woonzorgvisie.

In 2024 hebben de woningcorporaties, huurdersverenigingen en de gemeente afspraken gemaakt over wonen en huren in Pijnacker-Nootdorp. Deze prestatieafspraken zijn in december ondertekend door alle partijen en gelden voor de periode 2025-2028. In de prestatieafspraken staan afspraken over nieuwbouw, huurbeleid, leefbaarheid en de verduurzaming van de woningvoorraad.

Begin 2023 is de regionale realisatieagenda Haaglanden getekend. Deze regionale realisatieagenda laat zien hoeveel woningen in Haaglanden worden gebouwd en op welke manier deze bijdragen aan de ambitie van de minister van Volkshuisvesting en ruimtelijke ordening. De minister wil het aanbod aan sociale huurwoningen en betaalbare woningen namelijk vergroten. Onze inzet voor deze woondeal is, in lijn met de Woonvisie en Omgevingsvisie. Voor Pijnacker- Nootdorp betekent een en ander dat we in de periode tussen 2019 en 2030 2.070 woningen gaan bijbouwen en het aantal sociale huurwoningen met 840 woningen vergroten. Dit doen we door nieuwbouw toe te voegen en de woningen van Habion te behouden voor de sociale woningvoorraad. In 2024 hebben we uitvoering gegeven aan de regionale realisatieagenda en ook in 2025 zetten we ons daarvoor in.

Woningbouw helpt mee aan meer evenwicht op de woningmarkt. Er wordt hard gewerkt om de geplande projecten te realiseren. Daarbij zijn er projecten die al bijna klaar zijn (zoals Keijzershof en Ackerswoude) en projecten die gestart zijn (zoals Tuindershof, De Scheg en Centrumlijn) of nog moeten gaan starten (zoals Oranjepark en Dwarskade). Onze woningvoorraad groeit, zoals ook te zien is in tabel 1.2 (bron: waarstaatjegemeente.nl, 27 januari 2025). In 2024 zijn er 205 woningen bij gekomen. In totaal zijn er eind 2024 22.656 woningen in Pijnacker-Nootdorp

De realisatie van Park van Buijsen (Keijzershof) is bijna klaar. Aan de bouw van de laatste woningen, 23 appartementen in de Juffer, is in 2024 hard gewerkt. Naar verwachting wordt het gebouw eind 2025 opgeleverd. In Centrumlijn Noord wordt sinds eind 2023 gebouwd aan fase 1. Eind 2024 is ook gestart met de tweede fase. De oplevingen van de woningen (sociale huur, middenhuur en koop) vinden gefaseerd plaats van de zomer van 2025 tot begin 2027. De start van de eerste fase van Centrumlijn Zuid is voorzien voor de zomer van 2025. Daar worden sociale huurwoningen gebouwd. In het Tuindershof zijn de woningen tussen de Europalaan en de Tuindersweg allemaal verkocht en verhuurd. In 2024 zijn 64 sociale huurwoningen ten oosten van de Tuindersweg opgeleverd. Ook in 2025 gaat de ontwikkeling van deze wijk door. In 2024 is verder gegaan met de bouw van woningen in de Scheg (Kiem). Er worden ook woningen gebouwd op locaties in de bestaande woonkernen. Een goed voorbeeld daarvan zijn de woningen die in het Hart van Nootdorp worden gerealiseerd. Met de bouw van het combinatiegebouw (kindcentrum en huurappartementen) is in 2024 gestart. Daarnaast is gestart met de selectie van een ontwikkelaar voor de koopappartementen.